Hướng dẫn cách đặt máy lọc bể cá

Khi mới bắt đầu chăm sóc bể cá, làm sao để lựa chọn và lắp đặt máy lọc bể cá sao cho đúng cách thường khiến nhiều người cảm thấy lo lắng.

Trong “Hướng dẫn cách đặt máy lọc bể cá” này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá từ những bước cơ bản—từ xác định vị trí đặt, lắp ráp phụ kiện đến điều chỉnh lưu lượng—để đảm bảo quá trình lắp đặt diễn ra suôn sẻ, tiết kiệm thời gian và công sức.

Dù bạn là người mới chập chững hay đã có chút kinh nghiệm, hướng dẫn của Relax Aquarium sẽ giúp bạn tự tin hơn và nhanh chóng tận hưởng vẻ đẹp tươi mát của bể cá thông minh trong ngôi nhà của mình.

Chuẩn bị trước khi lắp đặt máy lọc bể cá

Việc chuẩn bị kỹ lưỡng ngăn ngừa hỏng hóc thiết bị, sốc cho cá sau này, và đảm bảo máy lọc hoạt động hiệu quả ngay từ đầu. Đây là bước nhiều người mới thường bỏ qua hoặc làm qua loa, dẫn đến kết quả không như mong muốn.

Đọc Kỹ Hướng Dẫn Sử Dụng 

Mỗi loại máy lọc bể cá (trong bể, treo thành, ngoài bể…) có cách lắp đặt và vận hành riêng. Đừng bỏ qua bước này! Nắm rõ các bộ phận và cách thức hoạt động cụ thể của máy lọc bạn đang có.

Nếu chưa có, các bạn có thể tham khảo danh mục "máy lọc bể cá" mà Relax Aquarium cung cấp

Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất sẽ giúp bạn nắm rõ các chi tiết sau:

• Hiểu rõ chức năng của từng bộ phận.
• Đảm bảo bạn không bỏ sót bất kỳ bước nào.
• Một số máy lọc cần được đặt trong hoặc ngoài bể, hoặc ở một vị trí cụ thể để hoạt động tối ưu.
• Điện áp, công suất, và các biện pháp an toàn điện cần thiết.
• Để máy hoạt động bền bỉ sau này.

Lựa Chọn Bộ Lọc Phù Hợp

Mỗi loại bộ lọc bể cá có ưu nhược điểm riêng, phù hợp với nhu cầu và loại bể khác nhau. Chọn sai loại có thể gây bất tiện khi lắp đặt, vận hành hoặc không đáp ứng được yêu cầu lọc.

Chuẩn Bị Vật Liệu Lọc & Phụ Kiện Cần Thiết

Máy lọc thường chỉ đi kèm vật liệu lọc cơ bản (thường là miếng bọt biển). Để hệ lọc hoạt động tối ưu (cơ học, hóa học, sinh học), bạn cần chuẩn bị thêm các vật liệu lọc bể cá phù hợp và các phụ kiện hỗ trợ lắp đặt.

Danh sách vật liệu & phụ kiện cơ bản:

• Vật liệu lọc Cơ học: Bông lọc (Filter Floss/Pad) – Dùng để lọc sạch cặn bẩn lơ lửng, nước trong vắt. Lưu ý: Cần thay thường xuyên (1-2 tuần/lần).
• Vật liệu lọc Sinh học: Bóng gốm (Ceramic Rings), Sứ lọc (Bio Balls), Matrix, Eheim Substrat Pro… – Là “nhà” cho vi khuẩn có lợi trú ngụ và phân hủy chất độc (Ammonia, Nitrite). Lưu ý: KHÔNG rửa sạch bóng bằng nước máy, chỉ rửa sơ trong nước hút từ chính bể cá khi bảo trì để giữ lại vi khuẩn.
• Vật liệu lọc Hóa học (Tùy chọn): Than hoạt tính (Activated Carbon) – Hấp thụ mùi hôi, thuốc nước, chất hữu cơ hòa tan. Lưu ý: Chỉ dùng khi cần (khử mùi, khử thuốc), sau 3-4 tuần hết tác dụng cần bỏ ra. Không nên dùng thường xuyên trong bể thủy sinh vì nó hấp thụ cả phân nước.
• Phụ kiện lắp đặt: Ống nước vào/ra (với lọc thùng), đầu ra tạo dòng (spray bar, lily pipe – tùy chọn), giá đỡ (nếu cần), miếng đệm chống rò (thường có sẵn với lọc thùng), kẹp giữ ống (với lọc thùng). Kiểm tra kỹ hộp đựng!
• Phụ kiện hỗ trợ: Nước khử Chlorine/Chloramine (Chất khử Clo – TỐI QUAN TRỌNG), bình xịt, khăn sạch, thau/sô sạch (chỉ dùng riêng cho bể cá), kéo.

Chuẩn Bị Bể & Môi Trường Nước

Lắp lọc vào một bể đã có nước và sỏi cần sự cẩn thận để không gây đục nước hoặc làm hỏng bố cục. Môi trường nước cần được xử lý để an toàn cho cá và cho hệ vi sinh bắt đầu phát triển.

Các bước chuẩn bị

• Đặt bể ở vị trí cố định: Đảm bảo bể đã được đặt đúng vị trí, mặt phẳng, chắc chắn. Bể đã có sỏi nền, đá, lũa (nếu dùng) được sắp xếp.
• Đổ nước vào bể (Nếu là bể mới):
  1. Đổ nước chậm rãi lên một cái đĩa hoặc túi nilon đặt trên sỏi để tránh làm xói nền.
  2. Chỉ đổ nước đến khoảng 70-80% chiều cao bể để khi lắp lọc (đặc biệt lọc treo) nước không tràn ra ngoài. Bạn sẽ đổ thêm nước sau khi lắp lọc xong.
• Xử lý nước BẮT BUỘC: Thêm nước khử Chlorine/Chloramine vào bể với liều lượng theo hướng dẫn trên chai. Hóa chất này trong nước máy sẽ GIẾT CHẾT vi khuẩn có lợi trong lọc và gây độc cho cá.
• Kiểm tra nhiệt độ: Nếu dùng nước ấm, đảm bảo nước đã về nhiệt độ phòng (khoảng 24-28°C) trước khi lắp lọc và thả cá (sau này).

Chuẩn Bị Máy Lọc Trước Khi Lắp

Rửa sạch bụi bẩn công nghiệp, lắp ráp đúng các bộ phận và làm ướt vật liệu lọc giúp máy lọc hoạt động êm ngay từ đầu và đảm bảo an toàn cho cá.

Các bước chuẩn bị máy lọc:

• Rửa sơ vật liệu lọc & phụ kiện: Dùng nước sạch (tốt nhất là nước đã khử Clo hoặc nước cũ từ bể khác – không dùng nước máy trực tiếp) để rửa qua bông lọc, bóng gốm, sứ lọc… nhẹ nhàng. Mục đích loại bỏ bụi vụn, KHÔNG rửa sạch bóng.
• Lắp ráp theo hướng dẫn: Tham khảo kỹ sách hướng dẫn. Lắp các ngăn chứa vật liệu lọc, ống nước vào/ra, đầu ra (ống thẳng, spray bar…). Đảm bảo các khớp nối chặt chẽ nhưng không siết quá mạnh làm vỡ nhựa.
• Sắp xếp vật liệu lọc: Cho vật liệu vào các ngăn theo thứ tự đã nêu ở mục 3 (Cơ học -> Hóa học (nếu dùng) -> Sinh học). Đảm bảo vật liệu không chèn ép quá chặt cản dòng chảy.
• Làm ướt vật liệu và lọc: Trước khi cắm điện, dùng nước đã khử Clo (tốt nhất là nước từ chính bể cá) đổ nhẹ vào ngăn chứa vật liệu sinh học để làm ướt chúng. Với lọc thùng, cần mồi nước theo hướng dẫn (thường bằng cách hút hoặc dùng bơm mồi)

Kiểm Tra Lại & Tâm Thế Sẵn Sàng

Một lần kiểm tra cuối giúp bạn tránh những sự cố đáng tiếc như rò rỉ nước, quên khử Clo, hay lắp ngược đầu ra/đầu vào.

Danh sách kiểm tra nhanh:

• Đã chọn đúng công suất lọc (Gấp 4-5 lần thể tích bể)?
• Đã khử Clo/Chloramine cho nước trong bể?
• Nước trong bể chỉ đạt ~70-80% (chưa đầy)?
• Máy lọc đã được lắp ráp đúng, vật liệu sắp xếp hợp lý?
• Vật liệu lọc sinh học đã được làm ướt bằng nước sạch (đã khử Clo)?
• Lọc thùng đã được mồi nước đầy đủ chưa?
• Tất cả khớp nối ống (với lọc thùng) đã siết chặt vừa phải?
• Đầu hút nước vào và đầu xả nước ra đã đặt đúng vị trí dự định? (Đầu hút thường đặt một góc, đầu xả đặt góc đối diện để tạo dòng chảy tuần hoàn).
• Phích cắm và dây điện khô ráo, không đặt gần chỗ có thể bị nước bắn vào?
• Đã có sẵn khăn/giẻ lau đề phòng nước tràn?

Đặt Máy Lọc bể cá với bộ lọc Trong (Internal Filter)

Lọc trong hoạt động ngay trong bể.

Đặt máy lọc bể cá đúng vị trí giúp dòng nước lưu thông tối ưu, hút hết chất thải, cung cấp đủ oxy và tránh tạo “góc chết” – nơi cặn bã tích tụ. Đặt sai có thể khiến dòng chảy quá mạnh vào cá/ cây hoặc không tạo được dòng tuần hoàn hiệu quả.

Vật dụng cần chuẩn bị

• Máy lọc bể cá với Bộ Lọc trong đã lắp vật liệu lọc (thường là bông và sứ/bioceramic).
• Ống hút khí + tăm bông khí (nếu lọc có chức năng sủi oxy).
• Giá đỡ/chân hút (thường đi kèm lọc).
• Nước sạch (để làm tràn lọc trước khi đặt vào bể nếu cần).

Các Bước Đặt Lọc Trong Chi Tiết

Lắp Giá Đỡ & Vật Liệu: Gắn chắc chắn giá đỡ hoặc chân hút vào thân lọc.

Đảm bảo các ngăn chứa vật liệu lọc (bông thô, than hoạt tính nếu dùng, vật liệu lọc sinh học) đã được lắp đúng thứ tự theo hướng dẫn. Thường là bông thô -> than (nếu dùng) -> vật liệu sinh học.

↓

Mồi Nước (Nếu Cần): Với một số lọc trong công suất lớn hơn, bạn nên nhúng ngập hoàn toàn lọc vào xô/nước sạch trước khi đặt vào bể để đảm bảo bơm đầy nước và dễ dàng khởi động. Với lọc nhỏ, bước này có thể bỏ qua.

↓

Chọn Vị Trí Tối Ưu

• Góc Bể: Vị trí phổ biến và hiệu quả. Đặt lọc sát góc bể, mặt hút nước (thường có khe/nắp lưới) hướng vào giữa bể để hút chất thải.
• Giữa Mặt Sau Bể: Nếu bạn muốn dòng chảy đều hơn. Đảm bảo không chắn tầm nhìn ngắm cá.
• Độ Cao: Đặt đầu ra nước (vòi phun) của lọc ngay sát hoặc ngay dưới mặt nước. Điều này cực kỳ quan trọng vì:
  1. Tạo dòng chảy mặt, khuấy động mặt nước -> Tăng cường oxy hòa tan cho cá.
  2. Giúp đẩy chất thải nổi (phân cá, thức ăn thừa) về phía hút vào của lọc.
  3. Giảm tiếng ồn của nước rơi.
• Hướng Vòi Phun: Điều chỉnh vòi phun (nếu có thể) hướng lên trên và chéo về phía mặt trước hoặc dọc theo thành bể để tạo dòng chảy tuần hoàn khắp bể, đẩy chất thải về phía hút vào.

↓

Gắn Chặt Lọc: Sử dụng chân hút hoặc giá đỡ để cố định lọc chắc chắn vào thành kính. Lắc nhẹ để đảm bảo không bị tuột.

↓

Gắn Ống Khí (Nếu Có): Nối ống khí vào đầu nối trên lọc và gắn tăm bông khí (đầu sủi) vào đầu kia. Đặt tăm bông khí ở vị trí thích hợp trong bể.

↓

Cắm Điện & Kiểm Tra: Cắm điện. Kiểm tra xem nước có được hút vào và đẩy ra trơn tru không. Nghe tiếng máy chạy (thường rất êm với lọc trong). Điều chỉnh hướng vòi phun nếu cần.

Đặt Máy Lọc Treo (Hang-on-Back – HOB)

Bộ Lọc treo hoạt động hiệu quả nhờ tạo dòng chảy mạnh và thác nước cung cấp oxy. Đặt máy lọc bể cá đúng vị trí đảm bảo nước được hút và trả về hiệu quả, giảm tiếng ồn, tránh tràn nước nếu mất điện và tạo dòng chảy lý tưởng.

Vật dụng cần chuẩn bị

• Lọc treo đã lắp vật liệu lọc (tương tự lọc trong: bông, than, sứ…).
• Ống hút nước dài + ống xả (thường đi kèm).
• Máng đựng lọc (thường gắn liền).
• Nước sạch

Các Bước Đặt Lọc Treo Chi Tiết

Lắp Vật Liệu Lọc: Cho vật liệu lọc vào ngăn lọc theo đúng thứ tự (thường bông thô dưới đáy hoặc đầu vào, vật liệu sinh học phía trên/giữa). Đảm bảo không chèn quá đầy, nước có thể chảy qua dễ dàng.

↓

Lắp Ống Hút & Ống Xả:

• Ống hút: Gắn chặt ống hút nước (ống dài có đầu lọc/thỏi) vào đầu hút của máy bơm bên trong lọc. Điều chỉnh độ dài ống hút sao cho khi treo lọc, đầu ống hút cách đáy bể khoảng 2-5cm. Không để sát đáy quá dễ hút sỏi/cát.
• Ống xả: Gắn ống xả nước (ống ngắn hơn) vào đầu ra của máy bơm.

↓

Mồi Nước: Đây là bước QUAN TRỌNG NHẤT để lọc hoạt động êm và không kêu:

1. Cách 1 (Tốt nhất): Đổ đầy nước sạch vào ngăn chứa lọc cho đến khi nước tràn qua ống xả chảy ngược xuống bể.
2. Cách 2: Nhúng ngập hoàn toàn ống hút vào bể, dùng tay bịt chặt đầu ống xả, nhấc lên nhanh và cắm vào vị trí trên máng lọc. Nước sẽ tự hút xuống.
3. Cách 3: Dùng một ca nước sạch đổ trực tiếp vào ống xả cho đến khi nước chảy xuống bể và ngăn lọc đầy

↓

Treo Máy Lọc Lên Thành Bể:

1. Vị trí: Đặt máng đựng lọc chắc chắn và cân bằng lên thành sau của bể. Mép sau của máng phải áp sát và thẳng đứng với mặt kính sau.
2. Điều chỉnh độ cao: Đảm bảo mực nước trong bể luôn cao hơn điểm thấp nhất của ống hút nước (khoảng 1-2cm là an toàn). Đây là chìa khóa để lọc chạy êm và không hút khí gây ồn.
3. Kiểm tra độ kín: Đảm bảo mặt dưới của máng lọc áp khít vào mặt kính, không có khe hở lớn

↓

Cắm Điện & Kiểm Tra:

• Cắm điện. Lọc sẽ bắt đầu hoạt động. Lúc đầu có thể có tiếng ù do còn khí trong máy, thường hết sau vài phút.
• Kiểm tra dòng chảy: Nước phải được hút mạnh qua ống hút và đẩy ra mạnh qua ống xả, tạo dòng chảy và thác nước cung cấp oxy.
• Kiểm tra rò rỉ: Quan sát kỹ xung quanh máng lọc, chỗ nối ống có bị rỉ nước không. Nếu có, tắt điện, tháo ra kiểm tra và lắp lại

↓

Điều Chỉnh Dòng Chảy (Nếu Có): Nhiều lọc treo có nút/vặn điều chỉnh lưu lượng. Chỉnh sao cho dòng chảy đủ mạnh làm xáo trộn nhẹ mặt nước nhưng không quá mạnh khiến cá bị cuốn

Đặt Máy Lọc Thùng (Canister Filter)

Lọc thùng là “trái tim” của nhiều bể cá, đặc biệt bể lớn như bể cá rồng. Đặt đúng vị trí đảm bảo hệ thống hút – đẩy hoạt động trơn tru với áp lực nước tốt nhất, giảm thiểu rủi ro rò rỉ nước (có thể gây thiệt hại lớn), dễ dàng bảo trì và vận hành êm ái.

Vật dụng cần chuẩn bị

• Máy lọc bể cá – Dạng Lọc thùng (thân chính).
• Các ngăn/rổ đựng vật liệu lọc.
• Các loại vật liệu lọc (bông thô, bông mịn, than hoạt tính, sứ/bioceramic, matrix…).
• Ống hút nước vào (thường màu xanh dương/xám) + đầu hút/chụp hút.
• Ống đẩy nước ra (thường màu đỏ/trắng) + van xả khí/vòi sen đẩy nước.
• Van khóa (thường 2 chiếc, gắn trên ống).
• Phụ kiện kết nối, chân hút ống, kẹp ống.
• RẤT NHIỀU NƯỚC SẠCH (để mồi lọc).

Các Bước Đặt Lọc Thùng Chi Tiết

Lắp Vật Liệu Lọc Vào Rổ/Thùng

• Sắp xếp các rổ lọc theo thứ tự. Thứ tự vật liệu lọc là CHÌA KHÓA: Luôn bắt đầu từ dưới đáy lên (nơi nước vào đầu tiên) là:
  1. Tầng 1 (Đáy): Bông lọc thô -> Lọc rác lớn.
  2. Tầng 2: Bông lọc mịn -> Lọc cặn nhỏ.
  3. Tầng 3: Than hoạt tính (Nếu cần khử mùi, màu, thuốc) -> Lưu ý: Than chỉ dùng tạm thời, sau 1-2 tháng cần bỏ.
  4. Các tầng trên: Vật liệu lọc sinh học (Sứ lọc, Bio balls, Matrix, Seachem Matrix…) -> Nơi vi sinh có lợi trú ngụ. Cho vào đầy nhưng không nén chặt.
• Xếp các rổ chứa vật liệu vào thân lọc đúng thứ tự. Đậy nắp lọc TẠM THỜI

↓

Chọn Vị Trí Đặt Lọc Thùng

• DƯỚI BỂ: Là vị trí lý tưởng và phổ biến nhất (trong tủ gầm bể). Đảm bảo:
  1. Đặt máy lọc bể cá trên bề mặt phẳng, vững chắc, cao hơn mặt sàn (phòng ngập lụt nhẹ).
  2. Cách xa nguồn nhiệt trực tiếp.
  3. Có khoảng trống xung quanh để thông gió, tránh quá nóng cho motor.
  4. Dễ dàng tiếp cận để bảo trì.
• BÊN CẠNH BỂ: Chỉ nên chọn nếu không thể đặt dưới. Lưu ý: Đầu hút và đẩy phải ở dưới mực nước bể, và thùng lọc phải thấp hơn đáy bể để tận dụng trọng lực hỗ trợ mồi nước. Vị trí này dễ gây ồn hơn và khó bảo trì.

↓

Lắp Ống & Phụ Kiện

• Cắt Ống: Đo khoảng cách từ vị trí đặt lọc thùng đến 2 lỗ (hút vào & đẩy ra) ở bể. Cắt ống hút (thường xanh) và ống đẩy (thường đỏ) vừa đủ dài, tốt nhất nên chừa thừa một chút. Cắt bằng dao sắc hoặc ống cắt chuyên dụng, đầu cắt phẳng.
• Lắp Van Khóa: Lắp van khóa vào CẢ HAI ống (hút & đẩy), càng gần lỗ vào/ra của bể càng tốt. Van khóa giúp ngắt nước khi bảo trì lọc, cực kỳ quan trọng!
• Lắp Đầu Hút & Đầu Đẩy:
  1. Đầu hút (Chụp hút): Gắn vào đầu ống hút trong bể. Đặt gần đáy bể, cách đáy 3-5cm, ở một góc. Có thể gắn thêm lưới chặn để tránh hút cá nhỏ.
  2. Đầu đẩy (Vòi sen/Van xả khí): Gắn vào đầu ống đẩy trong bể. Đặt gần mặt nước, hướng chéo lên trên và dọc theo thành bể để tạo dòng chảy tuần hoàn. Vòi sen giúp phân tán dòng nước.
• Lắp Đầu Kia Của Ống Vào Thùng Lọc: Gắn chặt đầu còn lại của ống hút vào cổng “IN” (nước vào) của thùng lọc. Gắn đầu còn lại của ống đẩy vào cổng “OUT” (nước ra) của thùng lọc. Siết chặt các khớp nối.
• Cố Định Ống: Sử dụng chân hút ống hoặc kẹp ống để cố định các đoạn ống dọc theo thành bể/tủ, tránh xoắn vặn hoặc gập khiến nước khó lưu thông.

↓

Mồi Nước Cho Lọc Thùng (Bước QUYẾT ĐỊNH):

• ⚠️ Đóng Cả 2 Van Khóa (trên ống hút và ống đẩy).
• Mở nắp thùng lọc. Đổ đầy nước sạch vào thùng lọc cho đến khi nước tràn lên ngập miệng các rổ lọc và gần đầy thùng.
• Đậy nắp thùng lọc thật chặt và đúng khớp. Siết các khóa (nếu có) đều tay theo hình zíc zắc.
• Mở Van Khóa Trên Ống Đẩy (OUT) trước.
• Mở Van Khóa Trên Ống Hút (IN). Ngay lập tức, nước sẽ bắt đầu được hút từ bể xuống đầy ống hút và chảy vào thùng lọc (bạn có thể nghe tiếng nước chảy). Thùng lọc đã đầy nước sẵn sẽ giúp máy bơm dễ dàng kéo nước qua hệ thống

↓

Khởi Động:

• Cắm điện cho lọc thùng.
• Mở Van Xả Khí (nếu có): Thường nằm trên nắp lọc. Mở để không khí thoát ra. Khi thấy nước chảy ra đều (không còn bọt khí), đóng van lại.
• Lọc sẽ bắt đầu hoạt động. Lúc đầu có thể kêu do còn sót khí, thường hết sau vài phút đến vài giờ. Bạn có thể nghiêng nhẹ thùng lọc để đuổi khí

↓

Kiểm Tra Kỹ Lưỡng:

• Rò rỉ: Kiểm tra KỸ tất cả các khớp nối: nắp thùng lọc, chỗ nối ống vào thùng, chỗ nối ống vào van, chỗ nối van vào đầu hút/đẩy, các van khóa. Lau khô những chỗ này trước, sau đó dùng giấy ăn khô áp vào từng khớp để phát hiện rỉ ẩm nhỏ nhất.
• Dòng chảy: Kiểm tra xem nước có được hút mạnh ở đầu hút và đẩy mạnh ở đầu ra không. Điều chỉnh hướng đầu đẩy nếu cần

Bạn đã hoàn thành bước cực kỳ quan trọng trong việc thiết lập bể cá của mình. Việc đặt lọc có thể hơi phức tạp ban đầu, đặc biệt với lọc thùng, nhưng một khi đã hiểu nguyên lý và làm đúng các bước, nó sẽ trở nên rất đơn giản.

Đừng ngại nếu lần đầu có chút lúng túng hay phải làm đi làm lại – ngay cả những người chơi lâu năm cũng đã từng trải qua điều đó! Tham khảo những những sai lầm thường gặp khi lắp đặt máy lọc bể cá để cũng cố thêm kinh nghiệm cho bản thân bạn

Một chiếc lọc được đặt đúng cách sẽ âm thầm làm việc hiệu quả, giữ cho bể cá của bạn luôn trong sạch và khỏe mạnh. Hãy dành chút thời gian quan sát dòng chảy sau khi lắp, tận hưởng âm thanh êm ái (hoặc sự tĩnh lặng) của hệ thống lọc hoạt động tốt. Đây chính là nền tảng vững chắc cho một hệ sinh thái thủy sinh phát triển bền vững.

Nếu bạn gặp bất kỳ khó khăn nào trong quá trình lắp đặt, đừng ngần ngại quay lại đây hoặc hỏi cộng đồng. Chúc bể cá của bạn luôn đẹp và đàn cá luôn khỏe mạnh!